​

• Ποιοι είναι οι στόχοι της νέας ειδίκευσης του ΠΜΣ;

Το ΠΜΣ ‘’Μοριακή και Εφαρμοσμένη Φυσιολογία’’ είναι το πρώτο και μοναδικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών στην Ευρώπη που παρέχει εξειδικευμένη και ολιστική εκπαίδευση σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο στους τομείς της Κλινικής Εμβρυολογίας και της Γενετικής του Προεμφυτευτικού Εμβρύου από κοινού.

Στόχος της νέας αυτής ειδίκευσης είναι να παρέχει εξειδικευμένη εκπαίδευση και επιμόρφωση σε Βιοεπιστήμονες που επιθυμούν να ασχοληθούν με την Κλινική Εμβρυολογία και τη Γενετική του Προεμφυτευτικού Εμβρύου τόσο σε ερευνητικό, όσο και σε κλινικοεργαστηριακό επίπεδο, διασφαλίζοντας πως θα εξοπλιστούν με όλα τα απαραίτητα εφόδια με απώτερο στόχο την άσκηση αυτόνομου ερευνητικού και κλινικού έργου.

Το διδακτικό πρόγραμμα της νέας ειδίκευσης είναι διαμορφωμένο με τέτοιον τρόπο ώστε οι εκπαιδευόμενοι να κατανοήσουν σε βάθος τους εν λόγω επιστημονικούς τομείς, σε ένα πλαίσιο παροχής γνώσεων άμεσα εφαρμοζόμενων στην καθ’ ημέρα κλινικοεργαστηριακή πρακτική, κάτι που ενδυναμώνει σημαντικά την επαγγελματική σταδιοδρομία στον χώρο αυτό.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κατανόηση της Φυσιολογίας του προεμφυτευτικού εμβρύου από το μοριακό στο κυτταρικό επίπεδο, των μεθόδων in vitro γονιμοποίησης, των συστημάτων in vitro καλλιέργειας εμβρύων και γαμετών, των μεθόδων αξιολόγησης της ποιότητας και του δυναμικού ανάπτυξης των εμβρύων, των μεθόδων κρυοσυντήρησης εμβρύων και γαμετών και των μεθόδων βιοψίας και γενετικής ανάλυσης στο προεμφυτευτικό στάδιο της ανάπτυξης. Η μελέτη των παραπάνω θα πραγματοποιηθεί δίνοντας έμφαση στις πλέον εξελιγμένες ‘’state-of-the-art’’ τεχνικές και μεθοδολογίες που εφαρμόζονται διεθνώς στα πιο σύγχρονα εργαστήρια κλινικής εμβρυολογίας στον κόσμο, πάντα ακολουθώντας τα πρότυπα της ιατρικής ακριβείας και της εξατομικευμένης ιατρικής (precision and individualized medicine) και σύμφωνα με τις επιταγές της ιατρικής βασισμένης στην τεκμηρίωση (evidence based medicine, EBM).  

Επιπρόσθετα, στους στόχους της ειδίκευσης περιλαμβάνεται η λεπτομερής και εις βάθος κατανόηση των Αρχών Λειτουργίας και των Προτύπων Οργάνωσης και Ποιοτικού Ελέγχου των Εργαστηρίων Κλινικής Εμβρυολογίας, Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης σύμφωνα με τους Διεθνείς Κανονισμούς για την διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των Εργαστηρίων των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Οι γνώσεις αυτές θα βοηθήσουν σημαντικά στην άμεση προσαρμογή και εναρμόνιση των εκπαιδευόμενων στο ιδιαίτερα απαιτητικό περιβάλλον εργασίας των Εργαστηρίων Εμβρυολογίας και Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού, θέτοντας τις βάσεις για την παροχή υψηλής ποιότητας κλινικού και ερευνητικού έργου, με απώτερο σκοπό την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας και τη βελτιστοποίηση των μεθόδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

​

• Τι θα περιλαμβάνει το διδακτικό έργο της νέας ειδίκευσης του ΠΜΣ;

Για τα επιτευχθούν οι στόχοι της νέας αυτής ειδίκευσης θα παρασχεθεί ενδελεχής εκπαίδευση τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο από αναγνωρισμένους Ακαδημαϊκούς και Κλινικούς Επιστήμονες του τομέα της Κλινικής Εμβρυολογίας, της Βιολογίας Αναπαραγωγής και της Αναπαραγωγικής Ιατρικής, με σκοπό την διαμόρφωση ενός ισχυρού επιστημονικού υποβάθρου που με τη σειρά του αποτελεί συνθήκη αναγκαία για την παροχή αυτόνομου ερευνητικού και κλινικού έργου στα γνωστικά αντικείμενα της νέας ειδικότητας. Πιο αναλυτικά, το διδακτικό έργο της νέας ειδίκευσης του ΠΜΣ εστιάζει:      

1. Στις Αρχές Φυσιολογίας και Παθοφυσιολογίας του Αναπαραγωγικού Συστήματος: ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά σημεία για την παροχή εξειδικευμένου και ποιοτικού Κλινικοεργαστηριακού Έργου στο πεδίο της Κλινικής Εμβρυολογίας είναι εις βάθος κατανόηση του αιτίου υπογονιμότητας, το οποίο καθοδηγεί την πρακτική και την λήψη αποφάσεων (decision-making) στο πλαίσιο της εξατομικευμένης προσέγγισης για την επιτυχημένη και ασφαλή διαχείριση της υπογονιμότητας. 

2. Αρχές Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής: η γνώση των διαθέσιμων μεθόδων, των περιορισμών, αλλά και των πλεονεκτημάτων που τις χαρακτηρίζουν είναι αναγκαία για την αποτελεσματική διαχείριση, αλλά και την εμπεριστατωμένη συμβουλευτική στο πλαίσιο διαχείρισης της υπογονιμότητας.

3. Φυσιολογία και Αναπτυξιακή Βιολογία των γαμετών και του προεμφυτευτικού εμβρύου: η εις βάθος διερεύνηση της μοριακής και κυτταρικής φυσιολογίας των γαμετών και των εμβρύων, τόσο στο in vivo, όσο και στο in vitro περιβάλλον αποτελεί συνθήκη αναγκαία για την πληρέστερη κατανόηση των μεθόδων που εφαρμόζονται στα Εργαστήρια Κλινικής Εμβρυολογίας, αλλά και για την συνεχή βελτιστοποίηση του κλινικού έργου. Αποτελεί δε ένα από τα σημαντικότερα και ταχέως εξελισσόμενα πεδία μεταφραστικής έρευνας στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, καθώς ενσαρκώνει την προσέγγιση διερεύνησης ‘’bench to bedside’’.    

4. Αρχές Κρυοβιολογίας και κρυοσυντήρησης γαμετών, εμβρύων, ωοθηκικού και ορχικού ιστού: η Κλινική Εμβρυολογία μαζί με την Αναγεννητική Ιατρική αποτελούν ίσως τους μοναδικούς κλάδους των Βιοϊατρικών Επιστημών, όπου η Κρυοσυντήρηση κυττάρων και ιστών εφαρμόζεται ευρέως, όχι μόνο σε ερευνητικό, αλλά και κυρίως σε κλινικό επίπεδο. Ειδικά στον τομέα της Κλινικής Εμβρυολογίας η κρυοσυντήρηση εφαρμόζεται πλέον καθημερινά και για τον λόγο αυτό η εκπαίδευση στην Κρυοβιολογία και στις μεθόδους Κρυοσυντήρησης είναι αναγκαία. Πέρα από τη διαχείριση της υπογονιμότητας, η Κρυοσυντήρηση σήμερα επιστρατεύεται και για την διατήρηση της γονιμότητας ογκολογικών ασθενών προ και μετα-εφηβικής ηλικίας που στο πλαίσιο της αντικαρκινικής θεραπείας λαμβάνουν γοναδοτοξικές θεραπείες. Ως εκ τούτου ο ρόλος του Κλινικού Εμβρυολόγου σήμερα δεν περιορίζεται μόνο στη διαχείριση της υπογονιμότητας, αλλά τίθεται και στις υπηρεσίες της σύγχρονης Ογκολογίας. 

5. Ανάλυση και επεξεργασία σπέρματος: μία από τις βασικότερες παραμέτρους για την ορθή διάγνωση και διαχείριση της υπογονιμότητας είναι η εξειδικευμένη και ενδελεχής ανάλυση των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του σπέρματος. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα σημαντική για την επιτυχή έκβαση ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η εις βάθος κατανόηση των ορθών μεθόδων και τεχνικών επεξεργασίας και in vitro ενεργοποίησης των σπερματοζωαρίων. Για τον λόγο αυτό η ανάπτυξη δεξιοτήτων σε αυτό το αντικείμενο είναι πρωταρχικός στόχος της εκπαίδευσης που λαμβάνει κάθε νέος κλινικός εμβρυολόγος.  

6. Μέθοδοι in vitro γονιμοποίησης: η κατανόηση των μεθόδων και των τεχνικών in vitro γονιμοποίησης αποτελεί βασική συνθήκη για την επιτυχημένη άσκηση του έργου ενός Κλινικού Εμβρυολόγου. Στόχος η παροχή εξειδικευμένων γνώσεων, όχι μόνο στο πρακτικό επίπεδο, αλλά και στο επίπεδο της εις βάθους αξιολόγησης των μορφοκινητικών χαρακτηριστικών του ζυγωτού, καθώς αυτά αποτελούν ισχυρούς προγνωστικούς παράγοντες για την μετέπειτα εξέλιξη της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Επιπρόσθετα, σημαντικές γνώσεις θα παρασχεθούν αναφορικά με τη διαχείριση περιστατικών όπου παρατηρείται ανεξήγητα αυξημένη συχνότητα αποτυχίας γονιμοποίησης, εμβαθύνοντας στους μοριακούς μηχανισμούς πρόκλησης, αλλά και στις διαθέσιμες τεχνικές προσπέλασης του φαινομένου αυτού.

7. Συστήματα καλλιέργειας εμβρύων και γαμετών: ο κατάλληλος σχεδιασμός και η υλοποίηση των πρωτοκόλλων καλλιέργειας των εμβρύων και των γαμετών είναι ύψιστης σημασίας για την διατήρηση της ποιότητας και του δυναμικού ανάπτυξης και ως εκ τούτου για την επιτυχία ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Για τον λόγο αυτό θα πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη ανάλυση των σύγχρονων συστημάτων καλλιέργειας, των εναλλακτικών πρωτοκόλλων καλλιέργειας, των ενναλακτικών διαθέσιμων καλλιεργητικών υλικών, εστιάζοντας στις σύγχρονες εξελίξεις στο πεδίο της in vitro καλλιέργειας των εμβρύων. Επίσης, στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν σημαντικές πληροφορίες για την διαχείριση έκτακτων καταστάσεων κατά την καλλιέργεια (troubleshooting), ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αποκτήσουν μία ολοκληρωμένη και σφαιρική αντίληψη της λειτουργίας ενός εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης στην καθ΄ ημέρα κλινική πρακτική.  

8. Αξιολόγηση της ποιότητας και του δυναμικού της εμβρυϊκής ανάπτυξης: ένα από τα πιο κρίσιμα εάν όχι το πλέον κρίσιμο σημείο για την επιτυχία ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η επιλογή του κατάλληλου εμβρύου για εμβρυομεταφορά. Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν με λεπτομέρεια όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά εκτίμησης της ποιότητας των εμβρύων, καθώς και οι συμβατικές, αλλά και οι περισσότερο σύγχρονες μέθοδοι αξιολόγησης, εστιάζοντας στα μορφοκινητικά δεδομένα, σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence) και μηχανικής μάθησης (machine learning), αλλά και στην τεχνολογία των ‘’OMICs’’.

9. Γενετική Προεμφυτευτικού Εμβρύου: οι γαμέτες και το προεμφυτευτικό έμβρυο παρουσιάζουν ίσως την μεγαλύτερη περιπλοκότητα αναφορικά με την αρχιτεκτονική του DNA και τις δυναμικές αλλαγές που αυτή παρουσιάζει κατά τη διάρκεια της γαμετογένεσης, της ωρίμανσης των γαμετών και της πρώιμης εμβρυϊκής ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό είναι ύψιστης σημασίας η κατανόηση της περίπλοκης φύσης του γενετικού υλικού των γαμετών και των εμβρύων, όχι μόνο στο πλαίσιο της Γενετικής και της Μοριακής Βιολογίας σε θεωρητική βάση, αλλά κυρίως για την εξατομικευμένη διαχείριση περιστατικών που καταφεύγουν στις υπηρεσίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για γενετικούς λόγους. Επιπρόσθετα, η γενετική ταυτότητα του προεμφυτευτικού εμβρύου αποτελεί αυτή καθαυτή ένα σημαντικό μέσο αξιολόγησης της ποιότητας και του δυναμικού ανάπτυξης του προεμφυτευτικού εμβρύου και ως εκ τούτου σχετίζεται άμεσα με την έκβαση ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης, από την επίτευξη της κύησης έως και την γέννηση ενός ζώντος και υγιούς νεογνού.

10. Συμβατικές και Εξελιγμένες Μέθοδοι Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου: η σωστή και ακριβής διενέργεια του Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου είναι μία περίπλοκη και πολυδιάστατη διαδικασία, η οποία απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και ως εκ τούτου τη συνεργασία πολλών ειδικοτήτων και κυρίως Κλινικών Εμβρυολόγων και Γενετιστών. Στην ενότητα αυτή θα πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη ανάλυση όλων των επιμέρους κρίσιμων σημείων για την διενέργεια του Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου, εστιάζοντας στην Γενετική Συμβουλευτική και στα Αίτια Παραπομπής, στις Μεθόδους Βιοψίας, αλλά και στις πλέον σύγχρονες Μεθόδους Γενετικής και Χρωμοσωμικής Ανάλυσης που εφαρμόζονται στον σύγχρονο Προεμφυτευτικό Γενετικό Έλεγχο.  

11. Σχεδιασμός και Αρχές Λειτουργίας Εργαστηρίων Κλινικής Εμβρυολογίας, Ανδρολογίας και Τραπεζών Κρυοσυντήρησης: η εις βάθος κατανόηση και αντίληψη των Αρχών Λειτουργίας και Ποιοτικού Ελέγχου των Εργαστηρίων Κλινικής Εμβρυολογίας, Ανδρολογίας και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης είναι απαραίτητη για το ανθρώπινο δυναμικό των μονάδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν με λεπτομέρεια οι Διεθνείς Κατευθυντήριες Οδηγίες και το Νομικό Πλαίσιο των Αρχών Λειτουργίας και Οργάνωσης των Εργαστηρίων, τα χαρακτηριστικά του έμψυχου και άψυχου δυναμικού, τα συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας, οι Αρχές Ποιοτικού Ελέγχου, οι βασικές Τυποποιημένες Διαδικασίες Λειτουργίας (Standard Operating Procedures, SOPs) και οι Δείκτες Μέτρησης Απόδοσης (Key Performance Indicators, KPIs).

12. Νέοι Ορίζοντες και Ερευνητικοί Στόχοι στην Κλινική Εμβρυολογία και στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή: ολοκληρώνοντας την εκπαιδευτική διαδικασία θα παρουσιαστούν οι νέοι ερευνητικοί στόχοι που φαίνεται ότι θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια στην Κλινική Εμβρυολογία και την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, εστιάζοντας στην τεχνολογία των ‘’OMICs’’, στην συνεχή εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, στην δημιουργία Τεχνητών Οργάνων, στην de novo δημιουργία Γαμετών από Βλαστοκύτταρα και στην Γενετική Μηχανική και τροποποίηση του γενετικού υλικού εμβρύων και γαμετών.

​

• Τι θα περιλαμβάνει η νέα ειδίκευση του ΠΜΣ πρακτική άσκηση;

Με βάση το Πρόγραμμα Σπουδών του ΠΜΣ «Μοριακή & Εφαρμοσμένη Φυσιολογία» η πρακτική άσκηση είναι υποχρεωτική για τη λήψη του Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΣ). Η πρακτική άσκηση για όσους επιλέξουν την ειδίκευση «Κλινική Εμβρυολογία & Γενετική του Προεμφυτευτικού Εμβρύου (Clinical Embryology and Preimplantation Embryo Genetics)» θα πραγματοποιηθεί σε εργαστήρια Εμβρυολογίας, Ανδρολογίας και Τράπεζες Κρυοσυντήρησης σε συνεργαζόμενες ιδιωτικές και δημόσιες Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Στόχο της πρακτικής αποτελεί η βιωματική εκπαίδευση των φοιτητών σε ρεαλιστικό κλινικοεργαστηριακό περιβάλλον, στο οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρτηθούν. Μεταξύ των συνεργαζόμενων εργαστηρίων που θα πραγματοποιηθεί η πρακτική άσκηση περιλαμβάνονται η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της Κλινικής «Γένεσις Αθηνών», η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Institute of Life» του ομίλου ΙΑΣΩ, η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «ΥΓΕΙΑ IVF Εμβρυογένεσις», η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Γέννημα IVF», η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του Γ.Ν. Μαιευτηρίου «Έλενα Βενιζέλου» και το Τμήμα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της Β’ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Αρεταίειο Νοσοκομείο.